De directeur generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties bezocht één van de eerste gasvrije woningen.
Na afloop bevestigde hij het bord ‘Gasvrij Purmerend’ buiten op de voorruit. Alle aardgasvrije woningen in dezelfde straat ontvingen eenzelfde bord. In één oogopslag is duidelijk welke woningen nu van het aardgas af zijn en welke niet. Vorig jaar oktober was Purmerend één van de 27 gemeentes die in het kader van het programma Proeftuin Aardgasvrije Wijken een Rijksbijdrage ontving om bewoners te steunen in het aardgasvrij maken van hun woning.
De wijk Overwhere is binnen de proeftuinen aardgasvrije wijken één van de meest vergevorderde. De woningen zijn binnen de proeftuinen de eerste woningen van particuliere eigenaren die aardgasvrij worden middels een wijkgerichte aanpak.
Bewonersgerichte aanpak
In Overwhere-Zuid heeft de gemeente het zwaartepunt gelegd op het betrekken van bewoners. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor de manier warop ze hun woning verwarmen en bepalen dus ook zelf of zij mee willen in de transitie naar aardgasvrij. In het eerste deel van de proeftuin, 95 woningen groot, gaat nu 94% van de bewoners mee in de energietransitie.
Wethouder Van Meekeren is trots op het bereikte resultaat: ‘Het is nooit ons doel geweest om als eerste gemeente woningen te kunnen overzetten, maar toch is het leuk dat ons dat gelukt is. Ik ben nu vooral blij dat we deze bewoners in een soepel proces hebben kunnen omzetten en dat daarbij alles zonder problemen is verlopen. Het is een bewijs dat een goede samenwerking tussen de gemeente en alle partijen, zoals de netbeheerder, Stadsverwarming Purmerend en de bewoners zelf, een voorwaarde is voor succes.’
En daar zijn dan juist weer de meeste meningen over verdeeld. Het betreft hier relatief nieuwe gebruikers van deze manier van verwarmen en koken op elektra. Het aardgasvrij zijn heeft ook beperkingen. Warmte geleverd krijgen van Stadsverwarming heeft een monopoliserende werking en steeds meer mensen verzetten zich daartegen om diverse redenen.
Nieuwe gebruikers
Het niet meer hebben van een energie keuze kent wel degelijk nadelen. Bovendien is er veel weerstand vanuit de wereld van installateurs. Afgelopen week maakte Shell bekend meer onderzoek te gaan doen naar waterstof. Volgens deze brandstof reus is de aarde failliet en moet er naar andere brandstoffen gekeken worden.
6% van de huiseigenaren doet niet mee aan deze energie transitie en Broca Media was benieuwd naar hun motivatie. Wij kozen ervoor om gewoon langs te gaan bij de bewoners in deze wijk en naar hun mening te vragen. De antwoorden waren net zo divers als onze verbazing groot. Een in de basis mooi project kreeg een donkere zijde door een veelvoud aan commentaar en onduidelijkheden.
We zullen het niet gekker maken dan het al is, maar de wethouder heeft naar onze bevindingen wel wat steken laten vallen. De veel gehoorde klacht was met name de slechte communicatie. Veel bewoners, vooral de ouderen, snappen er helemaal niets van. De gang naar de zogenaamde gasvrije woning of naar de bijeenkomsten in de school ‘t Prisma was hen te veel. We hebben hier te maken met een deel van de oudere bewoners van de woningen welke binnen de proeftuin vallen.
Dagen zonder eten
In een aantal van deze gevallen zaten oudere bewoners meerdere dagen zonder warm eten omdat ze de nieuwere apparatuur niet begrepen en er totaal niet mee konden omgaan. Onduidelijke inductie kooktoestellen zorgden voor veel verwarring. Op de merendeels zwarte glazen kookplaat zitten kleine moeilijk zichtbare grijze kruisjes daar waar de pan moet staan. Ga dat ouderen en vaak bijziende mensen maar eens duidelijk maken.
De dochter van een van de oudere bewoners is ziedend en spuugt vuur. “Mijn moeder heeft meerdere dagen niets gegeten door deze idioterie”, blaast zij als wij naar haar mening vragen. Als wij de woning binnen mogen zien we verschillende briefjes op het kooktoestel waar haar oude moeder nog een beetje houvast aan heeft. Bijna te zielig voor woorden vertelt moeder dat ze haar zo gekoesterde pan met draadjesvlees erg mist. Maar nu gelukkig wel in staat is om een bal gehakt te braden. Trots laat ze ons het pannetje zien met drie kleine balletjes.
De verwarming doet het nog niet omdat haar gedeelte van de straat nog niet is aangesloten op Stadsverwarming. Ook de buren in dezelfde straat stoken nog op gas. En overal horen wij dezelfde opmerkingen, “wij zijn onder druk gezet en belazerd. Deze wijk is het speeltje van de gemeente en mooi weer spelerij van de politiek.
Al maanden in de troep
Onze aanwezigheid trekt veel belangstelling en een aantal mensen spreekt ons op straat spontaan aan. Daar horen we de meesten klagen over de duur van het project. Het zou een paar dagen duren en we zitten al maanden in de troep. Nergens kan je nog fatsoenlijk parkeren. Overal staan werkbusjes en containers met materialen. En inderdaad, de dagen dat wij de straten bezoeken is er geen parkeerplek te vinden.
Een aantal eigenaren/bewoners beklaagt zich over het feit dat ze geen keuze hebben gehad om alternatieven te onderzoeken. Een bewoner vertelt ons de mogelijkheid te willen hebben tussen een warmtepomp en Stadsverwarming. Na de keus gemaakt te hebben Stadsverwarming te willen, was de plaats van installatie volgens Stadsverwarming niet mogelijk.
Deze woning was totaal verbouwd en de bewoner wilde zijn cv ketel of Stadsverarmingsunit in de meterkast beneden in de hal hebben. Daar was een goede reden voor. De ruimte die nu als zolder dienst doet, wordt in de toekomst nog aangepast zodat er iemand kan wonen. Het uiteindelijke resultaat is dat deze bewoner te horen kreeg dat hij of op zolder een Stadsverwarmingsunit kreeg of helemaal niets.
Woning onverkoopbaar
In een aantal woningen verderop in de straat werd tot onze verbazing wél de Stadsverwarmingsunit in de meterkast op de begane grond geplaatst. Waarom kan het daar dan wel. Is hier sprake van willekeur? Een andere woningeigenaar weet ons te melden dat hij binnen één jaar zijn woning verkoopt. En met al het negatieve dat er hangt rond de Stadverwarming doet hij absoluut niet mee. “Straks is mijn woning onverkoopbaar”, vult hij aan.
Anderen zijn ervan overtuigd dat de wijk zorgvuldig is uitgekozen. De huizen zijn oud en het is logisch dat daar een cv gasgestookte ketel hangt die aan vervanging toe is. Lekker makkelijk, de eventuele eigenaar krijgt alles vergoed. Dus de rekensom is simpel. Zelf een nieuwe gas cv ketel aanschaffen loopt al snel in de duizenden euro’s. Nu overstappen op stadswarmte is zwaar gesubsidieerd. De meesten kiezen dus uit financieel oogpunt voor Stadsverwarming en dan maar van het gas af.
Op de hoek van de straat woont een oudere maar kordate dame die absoluut niets veranderd wil hebben. En dat is haar goed recht, ze vindt het onzinnig en weet heel zeker dat het al jaren zo goed gaat. Niemand heeft haar kunnen overtuigen en al die drammers wijst zij resoluut de deur. Ondanks dat liggen de leidingen voor Stadverwarming bij haar op zolder en is er onlangs een nieuwe gasgestookte cv ketel geïnstalleerd. Want van de verwarring is in haar geval handig gebruik gemaakt.
Mevrouw is de weg kwijt
Als wij informeren naar de reden bij onder andere de wethouder en de installateur, dan krijgen wij verschillende argumenten te horen. Die lopen uiteen van Mevr. is de weg kwijt tot zij zonder warmte zat en de ketel repareren was te duur. Waarschijnlijk hebben de verantwoordelijken net een uitzending van Dokter Deen te veel gekeken. Zonder een doktersverklaring wordt deze dame weggezet als niet goed bij haar hoofd.
Koken doet ze nog gezellig op haar oude stelletje en dat naar volle tevredenheid. Volgens de directe buren die wij ook spraken, is zij zwaar onder druk gezet en liggen de brieven om haar van het gas af te krijgen nog op haar eetkamer tafel. Tekenen doet ze die niet, “ze zoeken het maar uit”, is haar standvastige antwoord als wij ernaar vragen.
Gelukkig zijn er ook bij die wel voorstander zijn. Alleen de hoofdreden hier zijn de financiën. “We kregen alles vergoed tot een nieuwe pannenset aan toe. En mochten de elektrische kookplaat zelf uitzoeken.” Eén bewoner bekent ons, “ik was toch toe aan een nieuwe ketel, nou dat heb ik dan toch maar mooi voor elkaar zo.”
Stoeltje wisselen
Het wisselen van betrokken ambtenaren werd ook genoemd. Op het Stadhuis werden toezeggingen gedaan door ambtenaren die nadien onvindbaar waren. Van het zogenaamde stoeltje wisselen werd te pas en te onpas gebruikt gebruik gemaakt.
Om kort te gaan, een deel van de betrokken bewoners is meer dan ontevreden. Een duidelijk beleid en een inventarisatie van de nu spelende problemen zou in kaart gebracht moeten worden door actief met de bewoners in gesprek te gaan. Duidelijk is wel geworden dat er in deze wijk weinig draagvlak is voor een dergelijk project.
Zelfs Koning Willem Alexander en minister Wiebbes snapten er helemaal niets van. Die werden uitgenodigd in een modelwoning waar helemaal niets van het gas af was. Op zolder hingen twee units, één voor Stadsverwarming en een tweede gewoon op aardgas. De Stadsverwarmingsunit was zelfs niet aangesloten en kon nooit werkend getoond worden. Deze modelwoning wordt nog steeds warm gehouden met aardgas. De duurste man van Nederland kwam met een macht aan beveiliging kijken naar een niet werkende installatie.
Geen draagvlak
Wij wensen alle betrokken partijen veel wijsheid en geduld toe. Waarbij opgemerkt dat draagvlak een voorwaarde is voor dergelijke energie transitie. Van het gas af is zo eenvoudig nog niet. Daar heb je de bevolking bij nodig.